Keuzebegeleiding

Wat hebben deelnemers aan keuzebegeleiding? Dat is de vraag. Keuzebegeleiding is geen compleet advies en niet altijd onafhankelijk. Toch is het opgenomen in de wet. Pensioenuitvoerders moeten voortaan de keuzes van de deelnemers begeleiden. In dit artikel ga ik na wat keuzebegeleiding precies inhoudt, de verschillen ten opzichte van informatie en advies worden besproken en de (eventuele) toegevoegde waarde van keuzebegeleiding komt aan bod.

Aanleiding

De risico’s liggen in het nieuwe stelsel (meer) bij de deelnemer. Tevens valt er veel te kiezen: vroegpensioen, later pensioen, aan het begin een hoger pensioen en later een lager pensioen (of andersom), het uitruilen van een ouderdomspensioen voor een hoger partnerpensioen (of andersom) enzovoort. Meer over te lezen in het artikel ‘Keuzes rond pensioendatum‘. Schematisch:

Als het moment daar is gekomen ligt keuzestress en/of een verkeerde keuze op de loer.

In de memorie van toelichting staat:

‘Dit wetsvoorstel is erop gericht de risico’s van suboptimale keuzes door de deelnemer te mitigeren. De open norm strekt tot de verplichting voor pensioenuitvoerders om zich maximaal in te spannen om deelnemers op een adequate wijze te begeleiden bij het maken van (voorlopige) keuzes’.

Nieuw wetsartikel, keuzebegeleiding

Het nieuwe wetsartikel, artikel 48a. Keuzebegeleiding:

‘De pensioenuitvoerder begeleidt de deelnemer, gewezen deelnemer, gewezen partner of pensioengerechtigde op een adequate wijze bij het maken van een keuze binnen de pensioenovereenkomst, zorgt voor de inrichting van de keuzeomgeving en stelt de deelnemer, gewezen deelnemer, gewezen partner of pensioengerechtigde daarmee in staat om een passende keuze te maken’.

De belanghebbenden ontvangen nu nog alleen informatie en zij kunnen advies inkopen bij een pensioenadviseur. De tussenvorm is keuzebegeleiding ondanks het feit dat er altijd enige sturing van de pensioenuitvoerder uitgaat. Dat komt volgens de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel door de wijze waarop keuzes en bijbehorende informatie aan deelnemers wordt voorgelegd.

Sturing

De Tweede Kamer zag eerder bij de totstandkoming van de ‘Wet variabele pensioenuitkering’ het adviseren door een pensioenfonds niet zitten. Volgens de Tweede Kamer zou de pensioenuitvoerder een voorkeur voor een vaste uitkering kunnen uitdragen, uit eigen belang, voornamelijk om een eventuele aansprakelijkheid te ontlopen. In het artikel ‘Het in rekening brengen van informatie-/advieskosten (paragraaf 5)’ is hier meer informatie over te lezen.

Mag een pensioenuitvoerder adviseren?

In de memorie van toelichting staat ook dat een pensioenuitvoerder niet verplicht is om te adviseren maar dat het wel mag. Als het maar niet een productgerelateerd- of een zogeheten WFT-advies betreft. Bij een WFT-advies moet de adviseur volgens de Autoriteit Financiële Markten (AFM) zich in alle relevante informatie over de deelnemer verdiepen. Dat gaat verder dan dat bijvoorbeeld de huidige Wet verplichte deelneming in een bedrijfstakpensioenfonds 2000 pensioenfondsen (art. 7) toestaat.

De nieuwe open norm ziet op de effecten van keuzes binnen één pensioenregeling. Dat past wel binnen de huidige wetgeving van de WFT en Wet Bpf 2000. De nieuwe open norm gaat verder dan slechts informeren, het verplicht de pensioenuitvoerder tot meer waarna de belanghebbende zelf de handschoen verder kan oppakken of zich kan wenden tot een deskundige.

Als het duidelijk is waar de begeleiding stopt, kan het goed gaan

Wie houdt overzicht, dat moet wel duidelijk zijn

Een verdergaand en breder advies is voor veel mensen noodzakelijk want de pensioenuitvoerder houdt bij haar begeleiding geen rekening met andere pensioenregelingen (met ieder een eigen pensioenwijzer, zie het plaatje in dit artikel, vol keuzes), belastingen, toeslagen, hypotheekverplichtingen, vermogen enzovoort.

Gevaar

Het gevaar is dat een deelnemer ervan uitgaat dat keuzebegeleiding gelijk staat aan een totaaladvies. Niets is minder waar. Belangrijk dat de pensioenuitvoerder vooraf duidelijk communiceert wat de deelnemer kan verwachten en welke variabelen hij allemaal niet meeneemt in zijn begeleiding. Dat scheelt later hopelijk discussies. Dit gevaar komt ook regelmatig voor in de literatuur. Eind 2023 werd in de ASSER-serie nog eens benadrukt dat keuzebegeleiding niet compleet kan zijn. Meer daarover is te lezen in het artikel ‘Pensioencommunicatie‘. 

Keuzebegeleiding is niet volledig. Vaak is aanvullend advies benodigd om alle puzzelstukjes op hun plaats te laten vallen

Onafhankelijk pensioenadvies voor overzicht

Als duidelijk is wat een pensioenuitvoerder oppakt (en wat niet) én als de (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden dat onderscheid begrijpen kan het werken. Voorkomen moet worden dat het misgaat en door onjuiste informatie verkeerde verwachtingen worden gewekt.

Voor een passende keuze blijft mede gezien de complexiteit en de vele vraagstukken waar buiten het pensioen rekening mee moet worden gehouden altijd een onafhankelijk pensioenadvies benodigd.

Bijgewerkt op 5 mei 2025.